Wbrew powszechnemu przekonaniu pościel nie musi być prana w ekstremalnie wysokich temperaturach. Badania pokazują, że regularne, cotygodniowe pranie w umiarkowanej temperaturze, uzupełnione praniem w temperaturze 60°C raz w miesiącu – szczególnie w przypadku alergików lub chorób – skutecznie zapewnia świeżość i bezpieczeństwo całej rodzinie. Jak więc prać pościel, aby była czysta, higieniczna i wolna od roztoczy, nie niszcząc jednocześnie tkanin?
Jak często należy zmieniać pościel?
Pościel jest jedną z najbardziej intymnych części naszego otoczenia – spędzamy w niej prawie jedną trzecią naszego życia. W tym czasie gromadzi się pot, sebum, martwe komórki naskórka i mikroorganizmy, które znajdują w tkaninach idealne warunki do rozwoju. Według ekspertów z National Sleep Foundation standardem jest wymiana pościeli co 7–10 dni, aby zachować dobrą higienę snu i zmniejszyć ryzyko alergii i infekcji. W domach, w których przebywają zwierzęta, powinniśmy prać pościel jeszcze częściej, ponieważ sierść, mikrocząsteczki z łapek i bakterie, które dostają się z zewnątrz, powodują, że tkaniny brudzą się znacznie szybciej.
Naukowcy z New York University School of Medicine podkreślają, że w pościeli mogą żyć miliony roztoczy, a ich odchody są silnym alergenem, który prowadzi do problemów z oddychaniem i nasilenia objawów astmy. Badanie opublikowane w Journal of Allergy and Clinical Immunology (2001, Royal Prince Alfred Hospital) wykazało, że pranie w temperaturze 60°C skutecznie usuwa zarówno alergeny roztoczy (Der p 1), jak i kotów (Fel d 1), co wyraźnie zmniejsza ryzyko reakcji alergicznych.
Świeże tkaniny przyczyniają się do głębszego, bardziej relaksującego odpoczynku, a jednocześnie zmniejszają ryzyko podrażnień skóry, nasilenia trądziku lub egzemy. W uporządkowanym otoczeniu, wolnym od nadmiaru bakterii i alergenów, organizm łatwiej się wycisza, a regeneracja przebiega szybciej i skuteczniej.
Regularne pranie to także inwestycja w trwałość materiałów. Brud pozostawiony na dłuższy czas wnika głęboko w włókna, osłabia ich strukturę, usuwa miękkość i przyspiesza starzenie się tkanin. Systematyczna pielęgnacja sprawia, że pościel zachowuje swój kolor, elastyczność i miękkość przez długi czas, dzięki czemu może być używana przez wiele lat i zmniejsza potrzebę częstej wymiany.
Czy konieczne jest pranie pościeli w temperaturze 60 lub 90 stopni?
Pranie w wysokich temperaturach jest uważane za najskuteczniejszą metodę eliminacji mikroorganizmów. I rzeczywiście istnieją solidne podstawy naukowe, które to potwierdzają. W tym zakresie temperatur giną roztocza, jeden z głównych czynników powodujących alergie, przewlekłe zapalenie zatok lub nasilenie objawów astmy. W zaleceniach alergologicznych pranie w temperaturze 60°C jest nadal wymieniane jako standardowa metoda zmniejszania alergenów w pościeli, szczególnie w domach, w których mieszkają alergicy lub małe dzieci.
W środowiskach medycznych zasada ta jest jeszcze bardziej rygorystyczna. Tekstylia szpitalne poddawane są procesom chemotermicznym w temperaturach od 60 do 70°C, przy stałej temperaturze i odpowiednio dobranych środkach piorących. Takie połączenie zapewnia całkowitą dezynfekcję materiałów. Wyniki badania opublikowanego w czasopiśmie „Applied and Environmental Microbiology” (University of Arizona, 2021) potwierdzają, że pranie w temperaturze 60°C skutecznie eliminuje między innymi bakterie gronkowca, co jest szczególnie ważne w środowiskach klinicznych, gdzie liczba patogenów jest wyższa niż w przeciętnej sypialni.
Musimy jednak pamiętać, że wysokie temperatury mają również pewne konsekwencje. Każdy cykl prania w temperaturze 60–90°C wiąże się ze znacznie wyższym zużyciem energii, co prowadzi zarówno do wyższych rachunków, jak i większego obciążenia dla środowiska. Amerykański Departament Energii twierdzi, że pranie w zimnej lub letniej wodzie może zmniejszyć zużycie energii nawet o 90 procent – większość energii zużywa bowiem nie silnik pralki, ale sam proces podgrzewania wody. Według analiz Sierra Club zmiana nawyków związanych z praniem może zmniejszyć roczną emisję dwutlenku węgla o ponad 700 kg w typowym gospodarstwie domowym.
Wysokie temperatury wpływają również na jakość tkaniny. Delikatna bawełna, satyna lub mieszanki włókien tracą swoją elastyczność, mogą blaknąć i mechacić się. Częste pranie w temperaturze 90°C zwiększa również ryzyko kurczenia się tkaniny. W rezultacie pościel zużywa się szybciej, co oznacza, że musimy ją częściej wymieniać. Jednak nowoczesne detergenty odgrywają coraz większą rolę. Badanie opublikowane w Journal of Surfactants and Detergents (University of Cincinnati, 2020) pokazuje, że detergenty zawierające enzymy i składniki oparte na aktywowanym tlenie zmniejszają liczbę bakterii o 3–4 logarytmy nawet w temperaturze 30–40°C. Oznacza to tysiąckrotne zmniejszenie liczby mikroorganizmów – bez użycia bardzo gorącej wody.
Warto pamiętać, że chociaż roztocza giną dopiero w temperaturach powyżej 55°C, ich alergeny można skutecznie wypłukać w niższych temperaturach, pod warunkiem, że program prania jest wystarczająco długi i dokładnie wypłukuje pozostałości detergentów i mikroorganizmów. Dla osób cierpiących na alergie optymalnym rozwiązaniem jest pranie pościeli w temperaturze 60°C raz w miesiącu, natomiast regularne cykle prania w niższej temperaturze – przy użyciu nowoczesnych detergentów – są w zupełności wystarczające do utrzymania codziennej higieny.
W jakiej temperaturze należy prać pościel? Eksperci są zgodni
Debata na temat optymalnej temperatury prania pościeli od lat dzieli zarówno lekarzy, jak i producentów detergentów. Najnowsze badania wyraźnie pokazują jednak, że temperatura 40°C jest w zupełności wystarczająca do codziennego użytku – pod warunkiem, że cykl prania trwa co najmniej godzinę, a używany detergent ma właściwości antybakteryjne. Analiza opublikowana w czasopiśmie Annals of Allergy, Asthma & Immunology (American College of Allergy, Asthma & Immunology, 2019) wykazała, że regularne pranie w takich warunkach zmniejsza występowanie roztoczy i alergenów w takim samym stopniu, jak pranie w wyższych temperaturach. Ponadto niższa temperatura chroni włókna – bawełna i len zachowują swoją strukturę, miękkość i kolor znacznie dłużej, co ma bezpośredni wpływ na trwałość pościeli.
Temperatura jest jednak tylko jednym z wielu czynników wpływających na skuteczność prania. Równie ważny jest czas, przez jaki tkaniny pozostają w kontakcie z wodą i detergentem. Dłuższy cykl pozwala skuteczniej rozpuścić brud i mechanicznie usunąć mikroorganizmy. Przegląd literatury opracowany przez ARHAI Scotland (2020, National Infection Prevention and Control Manual) podkreśla, że pranie w temperaturze poniżej 60°C może być w pełni skuteczne, jeśli stosuje się odpowiednie środki dezynfekujące i wydłużony program prania.
Nie oznacza to jednak, że należy całkowicie ignorować wyższe temperatury. W sytuacjach takich jak choroba w rodzinie, alergia na roztocza lub wyjątkowo zabrudzona pościel, cykl prania w temperaturze 60°C stanowi dodatkową ochronę.
Warto również zauważyć, że naturalne światło słoneczne działa jak skuteczny, naturalny środek dezynfekujący. Badanie opublikowane w Journal of Photochemistry and Photobiology B: Biology (University of Southampton, 2017) wykazało, że promieniowanie UV znacznie zmniejsza liczbę bakterii na tkaninach suszonych na świeżym powietrzu. Higiena pościeli nie musi więc opierać się wyłącznie na wysokich temperaturach – równie ważne są świadome decyzje dotyczące detergentów, długości cyklu prania i metody suszeni
